Θάμνοι στα χωριά του Πόντου

Θάμνοι στα χωριά του Πόντου

Ανάμεσα στα δένδρα φύτρωναν και πολλοί θάμνοι:

Ροδόδενδρον το Ποντικόν (κομάρ᾽) που σκέπαζε μεγάλες εκτάσεις, τα φύλλα του ήταν χονδρά, φαρδιά και γυαλιστερά και τα έβαζαν στην κούνια ανάμεσα στα πόδια των βρεφών για να μη κατουριούνται.

Λεπτοκαρυά (λεφτοκάρ᾽), που σκέπαζε και αύτη μεγάλες εκτάσεις ή ανάμεσα σε αλλά δένδρα ή και μοναχή (το Λεφτοκα- ρόν).Τους καρπούς της πολλοί από τους οποίους ήταν όμοιοι με ήμερους, μαζεύανε κατά το φθινόπωρο, και από τα κλαδιά της έβγαζαν τσόνια (λεπτές και φαρδιές βέργες) με τα οποία έπλεκαν καλάθια.

Ἀζαλέα ή Ποντική (τσιφίν), φύτρωνε μονάχη χωρίς τη συ- ντροφιά άλλων θάμνων ή δένδρων (τοποθεσία τα Τσιφίνια).

Μυρτίλος (διφόρ᾽ ᾒ λιφόρ᾽), με μικρούς υπόξινους ή γλυκούς καρπούς τους οποίους μάζευαν οι άνθρωποι, από τα κλαδιά αυτού έκαναν τσουχαβέ­λια (σκούπες του στάβλου), από δε τα φρέσκα φύλλα του, τσάι.

Σαχταρίτζα, σκέπαζε μεγάλες εκτάσεις των γυμνών πλαγίων, έχει ύψος 15-25 έκ. και καρπούς όμοιους με τα διφόρια, αλλά πιο γλυκούς και με χρώμα υπόφαιο.

Τσιλιαλίτρα, με καρπούς όμοιους με τα διφόρια αλλά που δεν τρώγονταν και ονομάζονταν από τα παιδιά «ἂρκονος λιφόρια». Έβγαζε ίσιες βέργες που δεν έσπαζαν εύκολα, γι' αυτό οι δάσκαλοι έλεγαν στους επιμελητές να τους φέρουν βέργες από τσιλιαλίτρας.

Ἴλιξ (καζμάτς), αειθαλής ακουμπούσε σε αλλά φυτά, ενώ στην Καστανιά της Βεροίας είναι ωραίο δενδρύλλιο με κόκκινους καρ- πούς, εδώ πολλοί το χρησιμοποιούν ως δένδρο των Χριστουγέν- νων.

Αγριοτριανταφυλλιά (μασούρα), τους καρπούς της έτρωγαν τα παιδιά. Μερικοί που είχαν ζοχάδες έβραζαν τους καρπούς και έπι- ναν το ζουμί.

Τῆ γραίας τα μῆλα, δενδρύλλιο που απαντούσε αραιά, ήταν α- γκαθωτό με κόκκινους καρπούς τους οποίους έτρωγαν τα παιδιά, ίσως να είναι ο φράξινος των αρχαίων.

Κιαρμασιά, σπάνιος θάμνος με πολλούς κόκκινους καρπούς που έκαναν μπουκέτο, για να ωριμάσουν έπρεπε να τοποθετηθούν μέ- σα στα χόρτα όπου μαύριζαν και γίνονταν γλυκοί.

'Αλευρίτζα, μικρός σπάνιος θάμνος με κόκκινους, αλευρώδεις και γλυκούς καρπούς λεγόταν και «λουτούδ᾽».

Βατομουρια (αβάτ'), θάμνος ερπυστικός, σκέπαζε μεγάλες εκτά- σεις ή κάτω από δένδρα ή μέρη γυμνά. Το χειμώνα τα γίδια τρέφο- νταν από αυτές. Οι καρποί της, μαυρόμπορα (αντί μαυρόμουρα) τρώγονταν, αλλά εξ αιτίας της πολλής υγρασίας πολλοί ήταν σκου- ληκιάρικοι. Υπήρχε και ποικιλία με υπόλευκους καρπούς (ασπρόμπορα).

Κοκκινόμπορα (σμέουρα), όρθιος βάτος με ύψος 50-80 πόντους και καρπούς κόκκινους, γλυκούς και αρωματικούς- Από τις ρίζες του έκαναν τσάι για τους αρρώστους και τις λεχώνες. Φύτρωνε σε μέρη πετρώδη.

Ζαζέλα, θάμνος χαμηλός, που όταν τον άγγιζες βρωμούσαν τα χέ- ρια σου, από τις φλούδες του τα παιδιά έπλεκαν «κολούκια» (μα- στίγια που κροτούσαν) ή «σαπάντασια» (σφενδόνες). Τα ζώα που κατά λάθος έτρωγαν από τα φύλλα της πάθαιναν στομαχικές δια- ταραχές και διάρροια.

Κισσός (σαρμασιούχ), θάμνος παρασιτικός του όποιου τα φύλλα λίγοι χρησιμοποιούσαν το χειμώνα για τροφή των ζώων.

Ζιαβίρ (φραγκοστάφυλο), με καρπούς κόκκινους υπόξινους ή λευ- κούς γλυκούς σε μερικά μέρη βρίσκονταν άφθονα (τῆ Ζιαβιρί τό ρακάν).

Καρπαρίτα, οι σπόροι της βρίσκονταν μέσα σε φούσκες, ήταν σαν το κουκούτσια της ελιάς και έκαναν απ' αυτά κομπολόγια.

Κουφοξυλιά (κοφόξυλον), μερικοί έκαναν από τα άνθη της τσάι για τους αρρώστους, τα παιδιά έκαναν από αυτήν παιγνίδια (χτυ- πητέρα, τσιαγκλιχτέρα) .

Τσίκαρη , θάμνος με ωραίους βλαστούς τους όποιους σε αρκετά χωριά τα μεταχειρίζονταν για στήριγμα των φασολιών.