Τετάρτη 1 Απριλίου 2015

ΟΙ 12 ΜΗΝΕΣ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ

ΟΙ 12 ΜΗΝΕΣ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ
 

Ιανουάριος

Του Γενάρη προσταγή :
Χιόνι σκέπασε τη γη !
Σκέπασε βουνά και δάση
η άνοιξη να μην περάσει .


Κρύο θέλει κι άλλο κρύο ,
κρύσταλλο όλο το τοπίο .
Να παγώσουνε τα πλοία !
Η δική μου βασιλεία ,
ένα μήνα θα κρατήσει
και κλαρί να μην ανθίσει .
Του Γενάρη προσταγή :
Μπάλα κάτασπρη όλη η γη .

Ρένα Καρθαίου


Ο πρώτος μήνας του έτους, με διάρκεια 31 ημέρες. Αρχικά ήταν ο ενδέκατος μήνας του Ρωμαϊκού ημερολογίου, με πρώτο μήνα του έτους τον Μάρτιο, από το όνομα του πολεμικού θεού τους Mars-Martis (δηλαδή του Άρη των Ελλήνων). Πρωτοχρονιά ήταν τότε η πρώτη Μαρτίου, η οποία εξακολούθησε να γιορτάζεται και στα κατοπινά χρόνια. Και επειδή θυμούνταν πως αυτή ήταν η αρχική τους πρωτοχρονιά, την έλεγαν πάτριον.
Ο Ιανουάριος έγινε πρώτος μήνας αργότερα, γύρω στο 153 π.Χ., όταν ο μυθικός βασιλιάς των Ρωμαίων Νούμας Πομπίλιος οργάνωσε το ημερολόγιο με βάση τον ήλιο.
Ο Ιανουάριος οφείλει το όνομά του στον διπρόσωπο θεό των Ρωμαίων Ιανό, τον «θεό των Θεών». Ο Ιανός ήταν ο θεός της κάθε αρχής, της έναρξης των πολεμικών επιχειρήσεων και των μεγάλων έργων. Γιορταζόταν στις καλένδες του Ιανουαρίου (1η Ιανουαρίου), ενώ την ίδια μέρα αναδεικνύονταν οι Ρωμαίοι αξιωματούχοι, όπως οι Πραίτορες και οι Ύπατοι.
Στο αρχαίο Αττικό ημερολόγιο ο Ιανουάριος αντιστοιχούσε με το δεύτερο δεκαπενθήμερο του μήνα Ποσειδεώνα και το πρώτο δεκαπενθήμερο του μήνα Γαμηλιώνα. (Στην αρχαία εποχή, στη μέση του σημερινού μας Γενάρη άρχιζε ο ιερός μήνας της Ήρας, ο Γαμηλιών. Η Ήρα, εκτός από βασίλισσα τ' ουρανού και των Θεών, ήταν προστάτιδα του γάμου και της οικογένειας. Γι' αυτό το μήνα αυτό οι αρχαίοι έκαναν τους πιο πολλούς γάμους, απ' όπου πήρε και το όνομά του. Συνήθιζαν δε κάθε χρόνο, στις 27 του Γαμηλιώνα με την Πανσέληνο, να κάνουν θυσίες και εισφορές, που τις έλεγαν "Γαμήλιες").

Το διάστημα αυτό στην Αθήνα γιορτάζονταν τα:
  • Αλώα, προς τιμή της Δήμητρας.
  • Διονύσια, προς τιμή του Διονύσου, με παίγνια και μασκαράτες.
  • Λήναια, προς τιμή του Διονύσου, όπου κυριαρχούσαν οι δραματικοί αγώνες.

Στο λαϊκό καλεντάρι ο Ιανουάριος ονομάζεται:
  • Γενάρης και Γεννολοητής, παρετυμολογικά, επειδή γεννοβολούν τα κοπάδια.
  • Γατόμηνας, επειδή σ’ αυτόν ζευγαρώνουν οι γάτες.
  • Μεσοχείμωνος, επειδή είναι ο μεσαίος μήνας του χειμώνα.
  • Κρυαρίτης, λόγω του τσουχτερού κρύου.
  • Καλαντάρης ή Καλαντέρης για τα Κάλαντα της Πρωτοχρονιάς.
  • Τρανός, Πρωτάρης, Μεγάλος μήνας, Μεγαλομηνάς, γιατί είναι ο πρώτος μήνας του έτους με 31 μέρες.
  • Κρυαρίτης γιατί είναι ο πιο «κρυουλιάρης».
  • Κλαδευτής, γιατί οι γεωργοί κλαδεύουν.
  • Γελαστός για τις Αλκυονίδες ημέρες του.
 Γιορτές μηνός Ιανουαρίου
 ·        Η πρώτη μέρα του μήνα είναι η Πρωτοχρονιά και γιορτάζεται σ' όλο τον κόσμο με λαμπρότητα, μεγαλοπρέπεια και πολλές εκδηλώσεις. (Περισσότερα για την Πρωτοχρονιά  εδώ).
·        Στις 6 Ιανουαρίου είναι η γιορτή των Φώτων, που θεωρείται μεγάλη Χριστιανική γιορτή, γιατί τότε αγιάζονται τα νερά. Αυτή τη γιορτή ο λαός τη λέει "Μεγάλη γιορτή, Θεότρομη". 

Είναι η μέρα που βαφτίστηκε ο Χριστός απ' τον Αη-Γιάννη τον Πρόδρομο στ' άγια νερά του Ιορδάνη. Και από τότε πιστεύεται πως κάθε φορά, την ημέρα των Αγίων Θεοφανείων αγιάζονται τα νερά της βροχής ο λαός μας το λέει αγιονέρι, που πέφτει απ' τον ουρανό και αγιάζει τα σπαρτά και τα χορτάρια της γης. Την βροχή τη λένε αγιασμένη και χαίρονται το δάκρυ της. Το αγίασμα που παίρνει απ' την εκκλησία, ο λαός μας, την ημέρα των Φώτων, το κρατάει με μεγάλη ευλάβεια και πιστεύει απόλυτα στη θαυματουργή δύναμή του. Μ' αυτό αγιάζει τα χωράφια, σπαρτά, τις γωνιές των σπιτιών, τα μαντριά, τα ζωντανά και όλο το βίο του, απ' άκρη σ' άκρη. Ένα  μπουκάλι, γιομάτο αγιασμό και κλεισμένο καλά, θα το πάρει στα αμπέλια του. Εκεί, θα σκάψει, συνήθως στη μέση τ' αμπελιού, και θα το χώσει στο χώμα για να φυλάει τ' αμπελόχτημα από κάθε αρρώστια και κακό. 
Την παραμονή των Φώτων γίνεται στην εκκλησία ο αγιασμός και ο παπάς γυρίζει όλα τα σπίτια με το σταυρό και τ' αγιάζει. Τα Θεοφάνεια συνδέονται και με τις λαϊκές δοξασίες για τους καλικάντζαρους, τα δαιμόνια που φεύγουν από το σπίτι με τον αγιασμό του ιερέα.

Ας ακούσουμε κάλαντα των Φώτων από διάφορα μέρη της Ελλάδας:

·        Στις 7 του μήνα είναι η γιορτή του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου του Βαπτιστή. 
·        Στις 17 του μήνα είναι η γιορτή του Αγίου Αντωνίου.
·        Στις 18 του Αγίου Αθανασίου. Του Αγίου Αθανασίου η ημέρα μεγαλώνει μια ώρα. Γι' αυτό πολλοί λένε: "Αη-Θανάσης ήλθε, καλοκαίρι ήλθε". 
·        Στις 20 Ιανουαρίου είναι η γιορτή του Αγίου Ευθυμίου. 


Για τους Αγίους Αντώνιο, Αθανάσιο και Ευθύμιο υπάρχει ο εξής μύθος: 
"Οι τρεις Άγιοι πήγαιναν μαζί. Ο Άγιος Ευθύμιος ήταν σπανός (δεν είχε γένια) και οι άλλοι δυο δεν τον ήθελαν. Κάποτε σ' ένα ταξίδι τους στην έρημο σηκώθηκαν οι δυο πρωί - πρωί και έφυγαν. Για να τους φτάσει ο Άγιος Ευθύμιος στη βία του επάνω, κόλλησε το κεφάλι του γαϊδάρου στο μουλάρι (γι' αυτό από τότε το μουλάρι έχει αυτιά γαϊδάρου) καθώς οι άλλοι φεύγοντας έκοψαν τα κεφάλια απ' τα δυο ζώα, που ήταν του Αγίου Ευθυμίου. Όταν τους έφτασε, επειδή ήξερε την αιτία που δεν τον ήθελαν, έπιασε με τα δυο του χέρια το πρόσωπό του και αμέσως φύτρωσε μια γενειάδα που ακούμπησε στη γη. 
·        Στις 30 Ιανουαρίου είναι η γιορτή των Τριών Ιεραρχών του Μεγάλου Βασιλείου, του Γρηγορίου του Θεολόγου και του Ιωάννη του Χρυσοστόμου. Η γιορτή των μεγάλων αυτών ιεραρχών είναι η γιορτή των ελληνικών και χριστιανικών γραμμάτων.


Αλκυονίδες μέρες το μήνα ΙανουάριοΚατά το δεύτερο δεκαήμερο του Ιανουαρίου συνήθως γλυκαίνει ο καιρός και απολαμβάνουμε για μερικές μέρες μια σχετική καλοκαιρία. Οι γλυκές αυτές χειμωνιάτικες ημέρες, είναι οι γνωστές "Αλκυονίδες ημέρες", που σύμφωνα με τον πανάρχαιό μας μύθο, πήραν το όνομά τους από την Αλκυόνα, το ψαροπούλι της ακτής που κλωσσά τα αυγά του αυτές τις μέρες.

Η Αλκυόνη, το σημερινό κακόσχημο ψαροπούλι με τα όμορφα φτερά σύμφωνα με τον πανάρχαιο μύθο μας, ήταν κάποτε μια χαρούμενη και ευτυχισμένη γυναίκα, κόρη του Θεού των ανέμων, του Αιόλου -που ζούσε στ' ακρογιάλια της θάλασσας με τον άντρα της Κήυκα και αλληλοαποκαλούνταν Ζευς και Ήρα. Για την ασέβειά τους όμως αυτή οργίστηκε τόσο πολύ ο Δίας, που μεταμόρφωσε τον Κήυκα σε όρνιο.

Ξετρελαμένη τότε η δύστυχη γυναίκα, έτρεχε από δω και από κει στις ερημιές στις βαλτώδεις εκβολές των ποταμιών και μέσα στις πυκνές τους καλαμιές, για να βρει τον αγαπημένο της. Τότε οι θεοί του Ολύμπου την λυπήθηκαν και την μεταμόρφωσαν και αυτήν σε πουλί, τη γνωστή μας Αλκυόνη, για να ψάχνει και στις θάλασσες μήπως εκεί βρει το χαμένο της άντρα. Ωστόσο όμως η δυστυχία εξακολουθούσε να την συντροφεύει, γιατί αντίθετα από τ' άλλα πουλιά που γεννούν και κλωσσούν τ' αυγά τους την άνοιξη αυτή γεννάει μέσα στη βαρυχειμωνιά, οπότε μανιασμένα τα κύματα της θάλασσας τέτοιον καιρό, την άρπαξαν αυγά και πουλιά κάνοντάς την να κλαίει σπαραχτικά. 
Οι Θεοί που τόσο σκληρά είχαν τιμωρήσει την κόρη του Αιόλου, διέταξαν τότε τη θάλασσα και τους ανέμους να ησυχάσουν, να γίνει καλοκαιρία για δυο εβδομάδες, για όσες ημέρες η Αλκυόνη κλωσσά τα αυγά της. 
Μια τέτοια ωραία και ποιητική ερμηνεία δόθηκε από τον πανάρχαιο αυτόν ελληνικό μύθο για την καλοκαιρινή αυτή παρεμβολή μέσα στην καρδιά του χειμώνα, που δεν έχει βέβαια καμιά σχέση με τη σημερινή επιστημονική εξήγηση του φαινομένου αυτού. Ο μύθος μιλάει για την απέραντη συζυγική αγάπη και την τρυφερή στοργή της γυναίκας, ενώ η μετεωρολογική υπηρεσία μιλάει για εξίσωση των βαρομετρικών πιέσεων μεταξύ της νοτίου και βορείου Ευρώπης.

Το ψαροπούλι όπως αποκαλείται στη γλώσσα του λαού η Αλκυόνη, εξακολουθεί και σήμερα να είναι σύμβολο της χειμωνιάτικης ωραίας διακοπής μέσα στον Ιανουάριο και σε πολλά μέρη την θεωρούν πουλί που φέρνει γούρι. Οι έμποροι, οι καταστηματάρχες, την κρατούν βαλσαμωμένη στα μαγαζιά τους για ν' αυξήσουν τα πλούτη τους, οι πρώτοι και τους πελάτες τους οι δεύτεροι. Οι φιλάργυροι την διατηρούν για να τους φέρει πολλά πλούτη και οι χωριανοί για να μην πέφτει αστροπελέκι στο σπίτι τους.


Γεωργικές εργασίες το μήνα Ιανουάριο

·        Προετοιμάζουν τα γεωργικά τους εργαλεία, όταν υπάρχουν βροχές ή χιόνια.
·        Μεταφέρουν κοπριά στα κτήματα.
·        Εκχερσώνουν χωράφια ή διορθώνουν φράχτες.
·        Κάνουν αποστραγγιστικά χαντάκια.
·        Ανοίγουν λάκκους γύρω από τα δέντρα για να δεχτούν περισσότερη βροχή ή τα ασβεστώνουν.
·        Σπέρνουν πρώιμα μπιζέλια, κουκιά, κρομμύδια.
·        Φυτεύουν τα φυλλοβόλα δέντρα (κερασιά, βυσσινιά, βερικοκιά, ροδακινιά), αγκινάρες, φράουλες, σπαράγγια.
·        Λιπαίνουν τα δέντρα με χωνεμένη κοπριά.
·        Κλαδεύουν ελαιόδεντρα. 
·        Επισκευάζουν και βάφουν τις κυψέλες.
·        Αρχίζουν το άρμεγμα των προβάτων.
·        Οι γυναίκες ύφαιναν στον αργαλειό κιλίμια και βελέντζες, έπλεκαν και έραβαν. 


Παροιμίες για το μήνα Ιανουάριο


O "xειμώνας"  στη ζωγραφική
(μουσική VIVALDI)




Ηλεκτρονικές πηγές:
Paidika.gr
Sansimera.gr
Iliastoutsoglidis.blogspot.gr
Dreamskindergarden.blogspot.gr

youtube
 
https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjI9cskuhIk0L6rj3XFrKXceVeHC5IiRlEz-GYmipZAsdxjfLEvn1b-mQgH3UJpw3W3SHSiEoq7pLbr1BrBw3QMWTds1oZaP9CEIG586dMt-2cNPzpBEtABB0Zjfh4sYRVtJAgRK9rA4vsI/s320/%25CE%2594%25CE%25B9%25CE%25B1%25CF%2586%25CE%25AC%25CE%25BD%25CE%25B5%25CE%25B9%25CE%25B11.JPG
 
 
 

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου