Τετάρτη 22 Απριλίου 2015

ΠΑΣΧΑ ΣΤΑΥΡΩΣΗ-ΤΑΦΗ-ΑΝΑΣΤΑΣΗ

ΠΑΣΧΑ
ΣΤΑΥΡΩΣΗ-ΤΑΦΗ-ΑΝΑΣΤΑΣΗ


Η Σταύρωση του Κυρίου | Πεμπτουσία  
Η Αποκαθήλωση και η Ταφή του Κυρίου | Πεμπτουσία




 Η Ανάσταση του Ιησού Χριστού είναι το θαύμα των θαυμάτων - himara ...



Επιτάφιος Θρήνος


Ω γλυκύ μου έαρ,
γλυκότατόν μου τέκνον,
πού έδυσου το κάλλος;
Η δάμαλις τον μόσχον,
εν ξύλω κρεμασθέντα,
ηλάλαζεν ορώσα.

Ω φως των οφθαλμών μου,
γλυκύτατόν μου τέκνον,
πώς τάφω νυν καλύπτη;


Η ζωή εν τάφω



Η ζωή εν τάφω
κατετέθης, Χριστέ,
και αγγέλων στρατιαί εξεπλήττοντο,
συγκατάβασιν δοξάζουσαι την σήν.

Η ζωή πως θνήσκεις;
πώς και τάφω οικείς;
του θανάτου το βασίλειον λύεις δε
και του Άδου τους νεκρούς εξανιστάς.

Μεγαλύνομέν σε,
Ιησού Βασιλεύ,
και τιμώμεν την ταφήν και τα πάθη σου,
δι’ ων έσωσας ημάς εκ της φθοράς.




ΣΗΜΕΡΟΝ ΚΡΕΜΑΤΑΙ ΕΠΙ ΞΥΛΟΥ

Σήμερον κρεμᾶται ἐπὶ ξύλου, ὁ ἐν ὕδασι τὴν γῆν κρεμάσας. Στέφανον ἐξ ἀκανθῶν περιτίθεται, ὁ τῶν Ἀγγέλων Βασιλεύς. Ψευδῆ πορφύραν περιβάλλεται, ὁ περιβάλλων τὸν οὐρανὸν ἐν νεφέλαις. Ῥάπισμα κατεδέξατο, ὁ ἐν Ἰορδάνῃ ἐλευθερώσας τὸν Ἀδάμ. Ἥλοις προσηλώθη, ὁ Νυμφίος τῆς Ἐκκλησίας. Λόγχῃ ἐκεντήθη, ὁ Υἱὸς τῆς Παρθένου. Προσκυνοῦμέν σου τὰ Πάθη Χριστέ. Δεῖξον ἡμῖν, καὶ τὴν ἔνδοξόν σου Ἀνάστασιν.




Δημοτικό, «Μοιρολόι της Παναγιάς»


Σήμερα μαύρος Ουρανός, σήμερα μαύρη μέρα,

σήμερα όλοι θλίβουνται και τα βουνά λυπούνται,

σήμερα έβαλαν βουλή οι άνομοι Οβραίοι,

οι άνομοι και τα σκυλιά κι οι τρισκαταραμένοι

για να σταυρώσουν το Χριστό, Αφέντη Βασιλέα.

Ο Κύριος ηθέλησε να μπει σε περιβόλι

να λάβει δείπνον μυστικόν για να τον λάβουν όλοι.

Κι η Παναγιά η Δέσποινα καθόταν μοναχή της,

τας προσευχάς της έκανε για το μονογενή της.

Φωνή τους ήρθ’ εξ Ουρανού απ’ Αρχαγγέλου στόμα:

-Φτάνουν κυρά μου οι προσευχές, φτάνουνε κι οι μετάνοιες,

το γιό σου τον επιάσανε και στο φονιά τον πάνε

και στου Πιλάτου την αυλή εκεί τον τον τυραγνάνε.

-Χαλκιά-χαλκιά, φτιάσε καρφιά, φτιάσε τρία περόνια.

Και κείνος ο παράνομος βαρεί και φτάχνει πέντε.

-Συ Φαραέ, που τα ‘φτιασες πρέπει να μας διδάξεις.

-Βάλε τα δυο στα χέρια του και τ’ άλλα δυο στα πόδια,

το πέμπτο το φαρμακερό βάλε το στην καρδιά του,

να στάξει αίμα και νερό να λιγωθεί η καρδιά του.

Κι’ η Παναγιά σαν τάκουσε έπεσε και λιγώθη,

σταμνί νερό της ρίξανε, τρία κανάτια μόσχο

για να της ερθ’ ο λογισμός, για να της έρθει ο νους της.

Κι όταν της ηρθ’ ο λογισμός, κι όταν της ηρθ’ ο νους της,

ζητά μαχαίρι να σφαγεί, ζητά φωτιά να πέσει,

ζητά γκρεμό να γκρεμιστεί για το μονογενή της.

-Μην σφάζεσαι, Μανούλα μου, δεν σφάζονται οι μανάδες

Μην καίγεσαι, Μανούλα μου, δεν καίγονται οι μανάδες.

Λάβε, κυρά μ’ υπομονή, λάβε, κυρά μ’ ανέση.

-Και πώς να λάβω υπομονή και πώς να λάβω ανέση,

που έχω γιο μονογενή και κείνον Σταυρωμένον.

Κι η Μάρθα κι η Μαγδαληνή και του Λαζάρου η μάνα

και του Ιακώβου η αδερφή, κι οι τέσσερες αντάμα,

επήραν το στρατί-στρατί, στρατί το μονοπάτι

και το στρατί τους έβγαλε μες του ληστή την πόρτα.

-Άνοιξε πόρτα του ληστή και πόρτα του Πιλάτου.

Κι η πόρτα από το φόβο της ανοίγει μοναχή της.

Τηράει δεξιά, τηράει ζερβά, κανέναν δεν γνωρίζει,

τηράει δεξιώτερα βλέπει τον Αϊγιάννη,

Αγιέ μου Γιάννη Πρόδρομε και βαπτιστή του γιου μου,

μην είδες τον υγιόκα μου και τον διδάσκαλόν σου;

-Δεν έχω στόμα να σου πω, γλώσσα να σου μιλήσω,

δεν έχω χεροπάλαμα για να σου τόνε δείξω.

Βλέπεις Εκείνον το γυμνό, τον παραπονεμένο,

οπού φορεί πουκάμισο στο αίμα βουτηγμένο,

οπού φορεί στην κεφαλή αγκάθινο στεφάνι;

Αυτός είναι ο γυιόκας σου και με ο δάσκαλός μου!

Κι’ η Παναγιά πλησίασε γλυκά τον αγκαλιάζει.

-Δε μου μιλάς παιδάκι μου, δε μου μιλάς παιδί μου;

-Τι να σου πω, Μανούλα μου, που διάφορο δεν έχεις·

μόνο το μέγα-Σάββατο κατά το μεσονύχτι,

που θα λαλήσει ο πετεινός και σημάνουν οι καμπάνες,

τότε και συ, Μανούλα μου, θάχεις χαρά μεγάλη!

Σημαίνει ο Θεός, σημαίνει η γη, σημαίνουν τα Ουράνια,

σημαίνει κι’ η Άγια Σοφία με τις πολλές καμπάνες.

Όποιος τ’ ακούει σώζεται κι’ όποιος το λέει αγιάζει,

κι’ όποιος το καλοφουγκραστεί Παράδεισο θα λάβει,

Παράδεισο και λίβανο από τον Άγιο Τάφο.







Οἱ πόνοι τῆς Παναγιᾶς

Ποῦ νὰ σὲ κρύψω, γιόκα μου, νὰ μὴ σὲ φτάνουν οἱ κακοί;..
Σὲ ποιὸ νησὶ τοῦ Ὠκεανοῦ, σὲ ποιὰν κορφὴν ἐρημική;..
Δὲ θὰ σὲ μάθω νὰ μιλᾷς καὶ τ’ ἄδικο φωνάξης.
Ξέρω πὼς θάχης τὴν καρδιὰ τόσο καλή, τόσο γλυκή,
ποὺ μὲ τὰ βρόχια τῆς ὀργῆς ταχιὰ θενὰ σπαράξεις.
Σὺ θάχης μάτια γαλανά, θάχης κορμάκι τρυφερὸ-
θὰ σὲ φυλάω ἀπὸ ματιὰ κακὴ κι ἀπὸ κακὸν καιρό,
ἀπὸ τὸ πρῶτο ξάφνισμα τῆς ξυπνημένης νιότης.
Δὲν εἶσαι σὺ γιὰ μάχητες, δὲν εἶσαι σὺ γιὰ τὸ σταυρό.
Ἐσὺ νοικοκερόπουλο – ὄχι σκλάβος ἢ προδότης.
Τὴ νύχτα θὰ σηκώνωμαι κι ἀγάλια θὰ νυχοπατῶ,
νὰ σκύβω τὴν ἀνάσα σου ν’ ἀκῶ, πουλάκι μου ζεστό,
νὰ σοῦ τοιμάζω στὴ φωτιὰ γάλα καὶ χαμομῆλι,
κ’ ὕστερ’ ἂπ’ τὸ παράθυρο μὲ καρδιοχτύπι νὰ κοιτῶ
πού θὰ πηγαίνῃς στὸ σκολειὸ μὲ πλάκα καὶ κοντύλι…
Κι ἂν κάποτε τὰ φρένα σου μ’ ἀλήθεια- φῶς τῆς ἀστραπῆς-
χτυπήσει ὁ Κύρης τὰ’ οὐρανοῦ, παιδάκι μου νὰ μὴν τὰ πεῖς!
Θεριὰ οἱ ἄνθρωποι – δὲν μποροῦν τὸ φῶς νὰ τὸ σηκώσουν!
Δὲν εἶναι ἀλήθεια πιὸ χρυσὴ σὰν τὴν ἀλήθεια τῆς σιωπῆς…
Χίλιες φορὲς νὰ γεννηθῆς, τόσες θὰ σὲ σταυρώσουν!







Διονύσιος Σολωμός, 

«Η ημέρα της Λαμπρής» (1829)

«Καθαρότατον ήλιο επρομηνούσε
της αυγής το δροσάτο ύστερο αστέρι,
σύγνεφο, καταχνιά, δεν απερνούσε
τ’ ουρανού σε κανένα από τα μέρη


και από κει κινημένο αργοφυσούσε
τόσο γλυκό στο πρόσωπο τ’ αέρι,
που λες και λέει μες στης καρδιάς τα φύλλα:
Γλυκιά η ζωή και ο θάνατος μαυρίλα.


Χριστός ανέστη! Νέοι, γέροι και κόρες,
όλοι, μικροί – μεγάλοι, ετοιμαστήτε
μέσα στες εκκλησίες τες δαφνοφόρες
με το φως της χαράς συμαζωχτήτε


ανοίξετε αγκαλιές ειρηνοφόρες
ομπροστά στους Αγίους και φιληθήτε!
Φιληθήτε γλυκά, χείλη με χείλη,
πέστε Χριστός ανέστη, εχθροί και φίλοι!


Δάφνες εἰς κάθε πλάκα ἔχουν οἱ τάφοι,
καὶ βρέφη ὡραῖα στὴν ἀγκαλιὰ οἱ μανάδες·
γλυκόφωνα, κοιτώντας τὲς ζωγραφι-
σμένες εἰκόνες, ψάλλουνε οἱ ψαλτάδες·


λάμπει τὸ ἀσῆμι, λάμπει τὸ χρυσάφι
ἀπὸ τὸ φῶς ποὺ χύνουνε οἱ λαμπάδες –
κάθε πρόσωπο λάμπει ἂπ΄ τ΄ ἁγιοκέρι,
ὁπού κρατοῦνε οἱ χριστιανοὶ στὸ χέρι…



Στελιος Σπεραντζας, “Ανασταση”

H Aνάσταση. Kαι γέμισε χαρά,
λουλούδισε η ψυχή μου σαν το κρίνο.
Kι ανοίγω της λαχτάρας τα φτερά,
ψηλά μες στης αυγής τα φωτερά
γαλάζιο ένα αστροφώς κι εγώ να γίνω.

Aνάσταση. Tα σήμαντρα χτυπούν.
Kι όλα τα δένδρα ανθίζουν πέρα ως πέρα.
Στον κόσμο αυτό ας μάθουν ν’ αγαπούν
όσοι το μίσος έσπειραν κι ας πουν
«Xριστός Aνέστη ετούτη την ημέρα».

Στελιος Σπεραντζας, “Η Λαμπρή”

Να ᾽την η Λαμπρή με τα λουλούδια
κόψετε, παιδιά, την πασχαλιά
κι όλα με χαρές και με τραγούδια
τρέξετε ν᾽ αλλάξωμε φιλιά.

Σήμαντρα γλυκά βαρούν ακόμα
και μοσχοβολούν οι εκκλησιές
μόσχος τα φιλιά στο κάθε στόμα
τα φιλιά της άνοιξης δροσιές.

Πάμε να στρωθούμε στο χορτάρι
και τ᾽ αρνί μας ψήνεται σιγά.
Και με της Ανάστασης τη χάρη
φέρτε να τσουγκρίσουμε τ᾽ αυγά.



TAXIDIOTHS

Σάββατο 4 Απριλίου 2015

ΠΟΝΤΟΣ ΡΙΖΑ Μ




Πατρίδα μ' ξαν' πατρίδαμ'
Άλλο εσέν ξάει κι είδα
Ας επάτνα τα χώματα σ'
Κι εκεί την ψυμ' εφήνα


 Φωτ. : Ο χορός των μαχαιριών. Τραπεζούντα


Μετά τη γενοκτονία Ν. Λυγερός
Μετάφραση από τα γαλλικά: Κάτια Ρωσσίδου

Μια γενοκτονία είναι ένα γεγονός, ένα βάρβαρο γεγονός, ωστόσο παραμένει ένα γεγονός.

Μόνο που τι γίνεται μετά; Υπάρχει στ’ αλήθεια; Έχει κάποιο νόημα ή πρόκειται για έναν ανθρώπινο παραλογισμό;

Όλες αυτές οι ερωτήσεις δεν είναι αθώες όπως το υποψιάζεστε! Έχουν ένα συγκεκριμένο σκοπό επειδή στη Γαλλία βρισκόμαστε σε μια ειδική φάση, εφόσον ο νόμος περί γενοκτονίας βρίσκεται στο επίπεδο της αναγνώρισης, αλλά όχι στο επίπεδο της ποινικοποίησης.Έτσι, αναπόφευκτα συναντούμε άτομα που διστάζουν ή ακόμα που αλλάζουν στάση έχοντας την εντύπωση ότι ο νόμος περί ποινικοποίησης αποτελεί πρόσκομμα στην ατομική ελευθερία.

Ενώ πολύ απλά, είναι άτομα -και όχι άνθρωποι γιατί οι άνθρωποι δεν αμφιβάλλουν όταν πρόκειται για ένα έγκλημα κατά της ανθρωπότητας- που δεν γνωρίζουν τη διαδικασία διόρθωσης.

Διότι η αναγνώριση της γενοκτονίας των Αρμενίων δεν είναι αυτοσκοπός και δεν θα μπορούσε να ήταν!

Είναι μόνο και μόνο ένα στάδιο, σημαντικό βέβαια, ωστόσο παραμένει ένα στάδιο. Γι’ αυτό, ας μη γελιόμαστε. Η ποινικοποίηση είναι αυτό που αποτελεί την πραγματική αλλαγή φάσης όσον αφορά στους δήμιους.

Διότι αυτή τη φορά, εφαρμόζεται έμπρακτα η καταδίκη της μη αναγνώρισης. Η αναγνώριση αποτελεί πρόοδο σε εθνικό επίπεδο, αλλά δεν έχει καμιά επίδραση σε νομικό επίπεδο έναντι ενός προσώπου, ενός θεσμού ή ακόμα ενός κράτους χωρίς ήθος που χλευάζει ανοιχτά τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Καμιά επίδραση, άρα καμιά ποινή!

Αυτή η παρατήρηση φαίνεται ασήμαντη εκ πρώτης όψεως, όμως δεν είναι. Υπαινίσσεται με έμμεσο τρόπο ότι μερικά άτομα μπορούν να δεχτούν την αναγνώριση χωρίς ωστόσο να το πιστεύουν αληθινά επειδή γνωρίζουν ότι δεν υπάρχει αντίκτυπος.

Έτσι η ποινικοποίηση μάς επιτρέπει να αναγνωρίσουμε μια πιο ύπουλη άρνηση της γενοκτονίας που είναι έτοιμη να θυσιάσει την ουσία της αναγνώρισης, η οποία όμως εξουδετερώνεται με την ποινικοποίηση.

Αυτή είναι η πραγματική προβληματική για το «μετά τη γενοκτονία».

Δεν αρκεί, λοιπόν, να αναγνωρίσουμε τη γενοκτονία για να ξέρουμε αν δεχόμαστε ή όχι την ύπαρξή της. Διότι χωρίς την ποινικοποίηση, πρόκειται μόνο για μια ιδέα και τίποτα περισσότερο. Ενώ με τη φράση «μετά τη γενοκτονία», δεν χρειαζόμαστε αυτού του τύπου την κοινωνική απόκλιση.

Αυτό που έχει σημασία, είναι η ανθρώπινη πραγματικότητα, η οποία δεν πρέπει να μετατραπεί σε κωμωδία με το πρόσχημα να ευαρεστηθεί η γαλλική λογοτεχνία ή οι τρόποι καλής συμπεριφοράς μιας κοινωνίας της λήθης και της αδιαφορίας.

Γι’ αυτόν το λόγο, ο αγώνας μας δεν μπορεί να σταματήσει μετά την αναγνώριση και δεν έχει νόημα χωρίς την ποινικοποίηση.

Θέστε αυτήν την προβληματική και εκμεταλλευτείτε αυτό το κριτήριο για να αναγνωρίσετε τους αληθινούς φίλους του αρμενικού ζητήματος. Διότι το έγκλημα χωρίς τιμωρία δεν υπάρχει! Και όχι μόνο αυτό, επιπλέον δεν υπήρξε ποτέ.

Διότι χωρίς τιμωρία αλλάζει η ίδια η φύση του βάρβαρου γεγονότος.

Χωρίς την καταδίκη της βαρβαρότητας, δεν είναι παρά ένα ιστορικό γεγονός.

Ας προσέξουμε γιατί η αναγνώριση θα υποβιβαστεί σε αυτό, αν δεν περάσει ο νόμος της ποινικοποίησης.




The Pontians are known across the globe for the “Pyrricheios” - one of Greece’s most ancient war dances dating as far back as Homer. The thunderous stomping of the feet and weapons was meant to scare off the enemy and to serve as a “warm up” before going into warfare, firing up the courage of the warriors. Despite being danced by fighters across the country since antiquity, the pyrricheios has been preserved to this day by the Pontic Greeks who dance in a straight line in military formation (rather than the original circle) without the weapons.


 Ραχόπα σκίζω κι έρχουμαι θάλασσα κι φοούμαι εγώ και το μικρόν τ' αρνί μ' ατώρα ανταμούμες ..

Σ’ αυτή την κρίσιμη στιγμή ,οι γυναίκες του Πόντου ,έδειξαν όλο το μεγαλείο της προσφοράς τους και έκαναν τον ψυχισμό τους προπύργιο φιλοπατρίας και
κυματοθραύστη στα σχέδια των Τούρκων. Απλές γυναίκες του λαού κάθε ηλικίας μέχρι και σκευρωμένες γερόντισσες στύλωναν με θάρρος και φλόγισαν τις καρδιές των παλικαριών με το δαυλό της δικής τους ψυχής. Γίνονται παρηγορήτριες Παναγιές στον άνισο αγώνα και τις δοκιμασίες και τα εξιλαστήρια θύματα. Πυροδοτούσαν με ενθουσιασμό τις καρδιές των πολεμιστών και τους τροφοδοτούσαν με ψωμί και βόλια .Αγωνίζονταν στο πλευρό τους, δένοντας τα τραύματά τους και σαν αγγελιοφόρες μετέφεραν διάφορες πληροφορίες χρήσιμες για τις κινήσεις των ανταρτών.
Έτσι αναδεικνύονταν και αυτές πρωτεργάτριες της νίκης ,που έδιναν τα πάντα για τον δοκιμαζόμενο Ποντιακό λαό και την Πατρίδα ,χωρίς να ζητήσουν τίποτε. Έτσι σεμνά και αθόρυβα ,σχεδόν ολότελα λησμονημένες ,πέρασαν στο περιθώριο της επίσημης ιστορίας.
Σε όποια γωνιά της Ποντιακής γης και αν στραφείς διακρίνεις θρόμβους αιμάτων και θυσιών των γυναικών της. Σήμερα που ανασαίνουμε τη λευτεριά ,που ζούμε μέρες ειρήνης ,η σκέψη μας ευλαβικά ας γυρίσει πίσω σε κείνες τις σεμνές ,που ήταν το ίδιο μεγάλες ανάμεσα στους χρόνους που διάβηκαν ,το ίδιο ατρόμητες στις συμφορές που τις χτύπησαν , γι’ αυτό και σήμερα εμείς αποτίουμε φόρο τιμής και ευγνωμοσύνης στη σεμνότητα αυτών των γυναικών του Ποντιακού αγώνα» Και όμως υπήρξαν άσχετοι ;καλοθελητές; μικροφιλόδοξοι ;βαλτοί ή φτιαχτοί που αγνόησαν τον αγώνα των γυναικών στο αντάρτικο του Πόντου που τίμησαν την ένδοξη στολή των καπεταναίων τους και έγιναν αγωνίστριες στο πλευρό τους και καπετάνισσες για να συντρίψουν τους αιμοσταγείς Τούρκους διώκτες τους...


Πόσον καιρόν ογράσευα με τη φωτογραφία σ',
ν' εφτάγ' ατο και καλατσεύ, ν' ακούω τη λαλία σ'.

 Μίαν κι άλλο να έλεες πουλόπο μ’ " Αγαπώ σε " εικόνισμα θ’ επείνα σε πουλί μ’ να προσκυνώ σε..

 «Η Ρωμανία ’πέρασεν
η Ρωμανία ’πάρθεν
Η Ρωμανία κι αν ’πέρασεν
ανθεί και φέρει κι άλλο».



 Τ' ομμάτια σ’ ειν’ ολήμαυρα
τ’οφρύδια σ’ πογιαμάδες
σ' εσέν γουρπάν να ίντανε
δεκαοχτώ γιοσμάδες.

Τον σεβνταλήν τον άνθρωπον
μη λέτε καλημέρα
ατός κι ‘ξέρ’ πότε νυχτών
και πότε έν ημέρα.



Πουλί μ' σα σουμαδέματα σ'
θα κρούγω τα καμπάνας
θα κρούγω ατά λυπητερά
να κλαίει ο κύρτς και η μάνα σ'.

 Εικονογράφηση γυναικών σε μια βρύση στην Τραπεζούντα,
Από το "Boston Weekly Magazine", 1857




Αγάπα κορ' αγάπα κόρ' κι ας λένε επεντρόπ'ς εν 
αγάπα και μ' εντρέπεσαι η εγάπ' πα για τ' ανθρώπ'ς εν ...








 «Ποίος εμαυρολόεσεν;

Ποίος εμαυροείπεν …’κ’ έχουμε τα παρχάρια ‘μουν και τα’ άγια μοναστήρια ‘κ’ έχουμε τα ψηλά ραχιά και τα νερά τα κρύα.

Εφέκαμε τα μέρια μουν κι επήγαμε σ’ άλλα κόσμια μακρά και πέραν θάλασσας, σο πλαν την Ρωμανίαν.

Επέμ’ναμε αλλόξενοι, σ’ αλλόξενα τα τόπια. επέμ’ναμ’ αστερέωτοι, ση χώρας τα στερέας».

«Ο Δήμον ο κεμεντζετζής». Ηλίας Τσιρκινίδης







Τετάρτη 1 Απριλίου 2015

ΟΙ 12 ΜΗΝΕΣ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ

ΟΙ 12 ΜΗΝΕΣ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ
 

Ιανουάριος

Του Γενάρη προσταγή :
Χιόνι σκέπασε τη γη !
Σκέπασε βουνά και δάση
η άνοιξη να μην περάσει .


Κρύο θέλει κι άλλο κρύο ,
κρύσταλλο όλο το τοπίο .
Να παγώσουνε τα πλοία !
Η δική μου βασιλεία ,
ένα μήνα θα κρατήσει
και κλαρί να μην ανθίσει .
Του Γενάρη προσταγή :
Μπάλα κάτασπρη όλη η γη .

Ρένα Καρθαίου


Ο πρώτος μήνας του έτους, με διάρκεια 31 ημέρες. Αρχικά ήταν ο ενδέκατος μήνας του Ρωμαϊκού ημερολογίου, με πρώτο μήνα του έτους τον Μάρτιο, από το όνομα του πολεμικού θεού τους Mars-Martis (δηλαδή του Άρη των Ελλήνων). Πρωτοχρονιά ήταν τότε η πρώτη Μαρτίου, η οποία εξακολούθησε να γιορτάζεται και στα κατοπινά χρόνια. Και επειδή θυμούνταν πως αυτή ήταν η αρχική τους πρωτοχρονιά, την έλεγαν πάτριον.
Ο Ιανουάριος έγινε πρώτος μήνας αργότερα, γύρω στο 153 π.Χ., όταν ο μυθικός βασιλιάς των Ρωμαίων Νούμας Πομπίλιος οργάνωσε το ημερολόγιο με βάση τον ήλιο.
Ο Ιανουάριος οφείλει το όνομά του στον διπρόσωπο θεό των Ρωμαίων Ιανό, τον «θεό των Θεών». Ο Ιανός ήταν ο θεός της κάθε αρχής, της έναρξης των πολεμικών επιχειρήσεων και των μεγάλων έργων. Γιορταζόταν στις καλένδες του Ιανουαρίου (1η Ιανουαρίου), ενώ την ίδια μέρα αναδεικνύονταν οι Ρωμαίοι αξιωματούχοι, όπως οι Πραίτορες και οι Ύπατοι.
Στο αρχαίο Αττικό ημερολόγιο ο Ιανουάριος αντιστοιχούσε με το δεύτερο δεκαπενθήμερο του μήνα Ποσειδεώνα και το πρώτο δεκαπενθήμερο του μήνα Γαμηλιώνα. (Στην αρχαία εποχή, στη μέση του σημερινού μας Γενάρη άρχιζε ο ιερός μήνας της Ήρας, ο Γαμηλιών. Η Ήρα, εκτός από βασίλισσα τ' ουρανού και των Θεών, ήταν προστάτιδα του γάμου και της οικογένειας. Γι' αυτό το μήνα αυτό οι αρχαίοι έκαναν τους πιο πολλούς γάμους, απ' όπου πήρε και το όνομά του. Συνήθιζαν δε κάθε χρόνο, στις 27 του Γαμηλιώνα με την Πανσέληνο, να κάνουν θυσίες και εισφορές, που τις έλεγαν "Γαμήλιες").

Το διάστημα αυτό στην Αθήνα γιορτάζονταν τα:
  • Αλώα, προς τιμή της Δήμητρας.
  • Διονύσια, προς τιμή του Διονύσου, με παίγνια και μασκαράτες.
  • Λήναια, προς τιμή του Διονύσου, όπου κυριαρχούσαν οι δραματικοί αγώνες.

Στο λαϊκό καλεντάρι ο Ιανουάριος ονομάζεται:
  • Γενάρης και Γεννολοητής, παρετυμολογικά, επειδή γεννοβολούν τα κοπάδια.
  • Γατόμηνας, επειδή σ’ αυτόν ζευγαρώνουν οι γάτες.
  • Μεσοχείμωνος, επειδή είναι ο μεσαίος μήνας του χειμώνα.
  • Κρυαρίτης, λόγω του τσουχτερού κρύου.
  • Καλαντάρης ή Καλαντέρης για τα Κάλαντα της Πρωτοχρονιάς.
  • Τρανός, Πρωτάρης, Μεγάλος μήνας, Μεγαλομηνάς, γιατί είναι ο πρώτος μήνας του έτους με 31 μέρες.
  • Κρυαρίτης γιατί είναι ο πιο «κρυουλιάρης».
  • Κλαδευτής, γιατί οι γεωργοί κλαδεύουν.
  • Γελαστός για τις Αλκυονίδες ημέρες του.
 Γιορτές μηνός Ιανουαρίου
 ·        Η πρώτη μέρα του μήνα είναι η Πρωτοχρονιά και γιορτάζεται σ' όλο τον κόσμο με λαμπρότητα, μεγαλοπρέπεια και πολλές εκδηλώσεις. (Περισσότερα για την Πρωτοχρονιά  εδώ).
·        Στις 6 Ιανουαρίου είναι η γιορτή των Φώτων, που θεωρείται μεγάλη Χριστιανική γιορτή, γιατί τότε αγιάζονται τα νερά. Αυτή τη γιορτή ο λαός τη λέει "Μεγάλη γιορτή, Θεότρομη". 

Είναι η μέρα που βαφτίστηκε ο Χριστός απ' τον Αη-Γιάννη τον Πρόδρομο στ' άγια νερά του Ιορδάνη. Και από τότε πιστεύεται πως κάθε φορά, την ημέρα των Αγίων Θεοφανείων αγιάζονται τα νερά της βροχής ο λαός μας το λέει αγιονέρι, που πέφτει απ' τον ουρανό και αγιάζει τα σπαρτά και τα χορτάρια της γης. Την βροχή τη λένε αγιασμένη και χαίρονται το δάκρυ της. Το αγίασμα που παίρνει απ' την εκκλησία, ο λαός μας, την ημέρα των Φώτων, το κρατάει με μεγάλη ευλάβεια και πιστεύει απόλυτα στη θαυματουργή δύναμή του. Μ' αυτό αγιάζει τα χωράφια, σπαρτά, τις γωνιές των σπιτιών, τα μαντριά, τα ζωντανά και όλο το βίο του, απ' άκρη σ' άκρη. Ένα  μπουκάλι, γιομάτο αγιασμό και κλεισμένο καλά, θα το πάρει στα αμπέλια του. Εκεί, θα σκάψει, συνήθως στη μέση τ' αμπελιού, και θα το χώσει στο χώμα για να φυλάει τ' αμπελόχτημα από κάθε αρρώστια και κακό. 
Την παραμονή των Φώτων γίνεται στην εκκλησία ο αγιασμός και ο παπάς γυρίζει όλα τα σπίτια με το σταυρό και τ' αγιάζει. Τα Θεοφάνεια συνδέονται και με τις λαϊκές δοξασίες για τους καλικάντζαρους, τα δαιμόνια που φεύγουν από το σπίτι με τον αγιασμό του ιερέα.

Ας ακούσουμε κάλαντα των Φώτων από διάφορα μέρη της Ελλάδας:

·        Στις 7 του μήνα είναι η γιορτή του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου του Βαπτιστή. 
·        Στις 17 του μήνα είναι η γιορτή του Αγίου Αντωνίου.
·        Στις 18 του Αγίου Αθανασίου. Του Αγίου Αθανασίου η ημέρα μεγαλώνει μια ώρα. Γι' αυτό πολλοί λένε: "Αη-Θανάσης ήλθε, καλοκαίρι ήλθε". 
·        Στις 20 Ιανουαρίου είναι η γιορτή του Αγίου Ευθυμίου. 


Για τους Αγίους Αντώνιο, Αθανάσιο και Ευθύμιο υπάρχει ο εξής μύθος: 
"Οι τρεις Άγιοι πήγαιναν μαζί. Ο Άγιος Ευθύμιος ήταν σπανός (δεν είχε γένια) και οι άλλοι δυο δεν τον ήθελαν. Κάποτε σ' ένα ταξίδι τους στην έρημο σηκώθηκαν οι δυο πρωί - πρωί και έφυγαν. Για να τους φτάσει ο Άγιος Ευθύμιος στη βία του επάνω, κόλλησε το κεφάλι του γαϊδάρου στο μουλάρι (γι' αυτό από τότε το μουλάρι έχει αυτιά γαϊδάρου) καθώς οι άλλοι φεύγοντας έκοψαν τα κεφάλια απ' τα δυο ζώα, που ήταν του Αγίου Ευθυμίου. Όταν τους έφτασε, επειδή ήξερε την αιτία που δεν τον ήθελαν, έπιασε με τα δυο του χέρια το πρόσωπό του και αμέσως φύτρωσε μια γενειάδα που ακούμπησε στη γη. 
·        Στις 30 Ιανουαρίου είναι η γιορτή των Τριών Ιεραρχών του Μεγάλου Βασιλείου, του Γρηγορίου του Θεολόγου και του Ιωάννη του Χρυσοστόμου. Η γιορτή των μεγάλων αυτών ιεραρχών είναι η γιορτή των ελληνικών και χριστιανικών γραμμάτων.


Αλκυονίδες μέρες το μήνα ΙανουάριοΚατά το δεύτερο δεκαήμερο του Ιανουαρίου συνήθως γλυκαίνει ο καιρός και απολαμβάνουμε για μερικές μέρες μια σχετική καλοκαιρία. Οι γλυκές αυτές χειμωνιάτικες ημέρες, είναι οι γνωστές "Αλκυονίδες ημέρες", που σύμφωνα με τον πανάρχαιό μας μύθο, πήραν το όνομά τους από την Αλκυόνα, το ψαροπούλι της ακτής που κλωσσά τα αυγά του αυτές τις μέρες.

Η Αλκυόνη, το σημερινό κακόσχημο ψαροπούλι με τα όμορφα φτερά σύμφωνα με τον πανάρχαιο μύθο μας, ήταν κάποτε μια χαρούμενη και ευτυχισμένη γυναίκα, κόρη του Θεού των ανέμων, του Αιόλου -που ζούσε στ' ακρογιάλια της θάλασσας με τον άντρα της Κήυκα και αλληλοαποκαλούνταν Ζευς και Ήρα. Για την ασέβειά τους όμως αυτή οργίστηκε τόσο πολύ ο Δίας, που μεταμόρφωσε τον Κήυκα σε όρνιο.

Ξετρελαμένη τότε η δύστυχη γυναίκα, έτρεχε από δω και από κει στις ερημιές στις βαλτώδεις εκβολές των ποταμιών και μέσα στις πυκνές τους καλαμιές, για να βρει τον αγαπημένο της. Τότε οι θεοί του Ολύμπου την λυπήθηκαν και την μεταμόρφωσαν και αυτήν σε πουλί, τη γνωστή μας Αλκυόνη, για να ψάχνει και στις θάλασσες μήπως εκεί βρει το χαμένο της άντρα. Ωστόσο όμως η δυστυχία εξακολουθούσε να την συντροφεύει, γιατί αντίθετα από τ' άλλα πουλιά που γεννούν και κλωσσούν τ' αυγά τους την άνοιξη αυτή γεννάει μέσα στη βαρυχειμωνιά, οπότε μανιασμένα τα κύματα της θάλασσας τέτοιον καιρό, την άρπαξαν αυγά και πουλιά κάνοντάς την να κλαίει σπαραχτικά. 
Οι Θεοί που τόσο σκληρά είχαν τιμωρήσει την κόρη του Αιόλου, διέταξαν τότε τη θάλασσα και τους ανέμους να ησυχάσουν, να γίνει καλοκαιρία για δυο εβδομάδες, για όσες ημέρες η Αλκυόνη κλωσσά τα αυγά της. 
Μια τέτοια ωραία και ποιητική ερμηνεία δόθηκε από τον πανάρχαιο αυτόν ελληνικό μύθο για την καλοκαιρινή αυτή παρεμβολή μέσα στην καρδιά του χειμώνα, που δεν έχει βέβαια καμιά σχέση με τη σημερινή επιστημονική εξήγηση του φαινομένου αυτού. Ο μύθος μιλάει για την απέραντη συζυγική αγάπη και την τρυφερή στοργή της γυναίκας, ενώ η μετεωρολογική υπηρεσία μιλάει για εξίσωση των βαρομετρικών πιέσεων μεταξύ της νοτίου και βορείου Ευρώπης.

Το ψαροπούλι όπως αποκαλείται στη γλώσσα του λαού η Αλκυόνη, εξακολουθεί και σήμερα να είναι σύμβολο της χειμωνιάτικης ωραίας διακοπής μέσα στον Ιανουάριο και σε πολλά μέρη την θεωρούν πουλί που φέρνει γούρι. Οι έμποροι, οι καταστηματάρχες, την κρατούν βαλσαμωμένη στα μαγαζιά τους για ν' αυξήσουν τα πλούτη τους, οι πρώτοι και τους πελάτες τους οι δεύτεροι. Οι φιλάργυροι την διατηρούν για να τους φέρει πολλά πλούτη και οι χωριανοί για να μην πέφτει αστροπελέκι στο σπίτι τους.


Γεωργικές εργασίες το μήνα Ιανουάριο

·        Προετοιμάζουν τα γεωργικά τους εργαλεία, όταν υπάρχουν βροχές ή χιόνια.
·        Μεταφέρουν κοπριά στα κτήματα.
·        Εκχερσώνουν χωράφια ή διορθώνουν φράχτες.
·        Κάνουν αποστραγγιστικά χαντάκια.
·        Ανοίγουν λάκκους γύρω από τα δέντρα για να δεχτούν περισσότερη βροχή ή τα ασβεστώνουν.
·        Σπέρνουν πρώιμα μπιζέλια, κουκιά, κρομμύδια.
·        Φυτεύουν τα φυλλοβόλα δέντρα (κερασιά, βυσσινιά, βερικοκιά, ροδακινιά), αγκινάρες, φράουλες, σπαράγγια.
·        Λιπαίνουν τα δέντρα με χωνεμένη κοπριά.
·        Κλαδεύουν ελαιόδεντρα. 
·        Επισκευάζουν και βάφουν τις κυψέλες.
·        Αρχίζουν το άρμεγμα των προβάτων.
·        Οι γυναίκες ύφαιναν στον αργαλειό κιλίμια και βελέντζες, έπλεκαν και έραβαν. 


Παροιμίες για το μήνα Ιανουάριο


O "xειμώνας"  στη ζωγραφική
(μουσική VIVALDI)




Ηλεκτρονικές πηγές:
Paidika.gr
Sansimera.gr
Iliastoutsoglidis.blogspot.gr
Dreamskindergarden.blogspot.gr

youtube
 
https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjI9cskuhIk0L6rj3XFrKXceVeHC5IiRlEz-GYmipZAsdxjfLEvn1b-mQgH3UJpw3W3SHSiEoq7pLbr1BrBw3QMWTds1oZaP9CEIG586dMt-2cNPzpBEtABB0Zjfh4sYRVtJAgRK9rA4vsI/s320/%25CE%2594%25CE%25B9%25CE%25B1%25CF%2586%25CE%25AC%25CE%25BD%25CE%25B5%25CE%25B9%25CE%25B11.JPG